Wat na de behandeling?

Je behandeling is afgerond, maar dat betekent niet automatisch dat je ook genezen bent. Borstkanker, kan net als iedere andere kanker, onverwacht opnieuw opduiken. Alle behandelingen ten spijt, kunnen er toch kankercellen achtergebleven zijn in je lichaam. Ze kunnen jaren in een sluimertoestand blijven en om ongekende redenen opnieuw actief worden en een uitzaaiing veroorzaken. Dat noemen we een recidief of herval. Daarom is het belangrijk dat je wordt opgevolgd, met regelmatige controles. Bovendien heb je tijd nodig om te herstellen van het zware behandeltraject: bestralingen, chemo, operatie en hormoontherapie gaan niet in de koude kleren zitten. Misschien ben je sneller vermoeid, heb je last van een haperend geheugen of kan je je moeilijk concentreren. Ook dat verdient opvolging.

Controles

Na de behandeling word je minstens vijf jaar opgevolgd met regelmatige controles bestaande uit een gesprek, lichamelijk onderzoek, een mammografie en echografie en een bloedonderzoek. De richtlijnen bevelen aan om in de eerste drie jaar elke drie tot zes maanden een controle te doen, in de daaropvolgende twee jaar elke zes tot twaalf maanden, en daarna jaarlijks. In de eerste vijf jaar na de behandeling is het risico op herval het grootst. De frequentie van de controles kan worden aangepast op basis van het individuele risicoprofiel en in overleg met het behandelend team. Vrouwen met een erfelijke aanleg voor borstkanker, krijgen bijvoorbeeld vaker een MRI-scan. Heb je specifieke klachten, dan kan aanvullend onderzoek nodig zijn.  

Wanneer je na vijf jaar nog steeds kankervrij bent, is de kans op herval heel erg klein geworden. Toch is het niet helemaal uitgesloten dat je na tien, en zeer uitzonderlijk na twintig jaar, nog uitzaaiingen krijgt.

Uitzaaiingen

Van alle mensen met borstkanker krijgt één op de vijf met herval of uitzaaiingen te maken. Niet iedereen loopt evenveel risico. Volgend factoren vergroten de kans:

• Soort borstkanker. Agressieve (snelgroeiende) kankers zaaien sneller uit. Ook bepaalde borstkankers zaaien sneller uit. Een triple-negatieve borstkanker heeft een groter risico op herval dan een hormoongevoelige borstkanker.

• Grootte van de tumor op het ogenblik van de diagnose. Grotere gezwellen gaan gepaard met een groter risico op herval.

• Toestand van de okselklieren. Zijn er tijdens je eerste behandeling okselklieren aangetroffen met kankercellen, dan is de kans op herval groter.

Uitzaaiingen van borstkanker kunnen op verschillende plekken in je lichaam voorkomen en ook op meerdere plekken tegelijk. Borstkanker zaait meestal uit in de botten, de lever, de longen, het buikvlies en de hersenen. Uitzaaiingen geven na verloop van tijd aanleiding tot klachten. Uitzaaiingen in de botten bijvoorbeeld, veroorzaken pijn en verminderen de beweeglijkheid. Uitzaaiingen in de longen kunnen hoest en kortademigheid uitlokken, deze in het buikvlies leiden soms tot vochtophoping in de buik, misselijkheid en buikpijn.  

Uitzaaiingen behouden steeds de naam de oorspronkelijke kanker. Wanneer je uitzaaiingen hebt in de botten bijvoorbeeld, heb je geen botkanker maar wel een uitgezaaide borstkanker. De daar aantroffen kankercellen zijn immers borstkankercellen. De behandeling is grotendeels vergelijkbaar met deze van borstkanker. Bij de controles wordt niet standaard naar uitzaaiingen gezocht, omdat het weinig uitmaakt voor de prognose.  

Uitgezaaide borstkanker is vrijwel nooit te genezen, maar wel te behandelen. Behandelingen kunnen de groei van de uitzaaiingen remmen en klachten verminderen.

Langetermijneffecten van de behandeling

De gevolgen van een borstkankerbehandeling stoppen vaak niet op het moment dat de therapie eindigt. Ook maanden of zelfs jaren later kunnen er klachten blijven bestaan die invloed hebben op je dagelijks leven. Vermoeidheid, lymfoedeem (een ‘dikke arm’) en geheugen- of concentratieproblemen – het zogenaamde ‘chemobrein’ – zijn veelvoorkomende voorbeelden. In deze tekst lees je welke langetermijneffecten kunnen optreden en welke stappen je kunt zetten om er beter mee om te gaan. Lees hier meer over de langetermijneffecten.

Werkhervatting

Na borstkanker opnieuw aan het werk gaan, is een - in alle opzichten - betekenisvolle stap die de nodige aandacht en ondersteuning verdient. Re-integratie loopt echter niet altijd van een leien dakje. Het is erg belangrijk dat patiënten, meteen van bij de start van de behandeling, goed geïnformeerd worden en daarin spelen, naast familie, werkgever en collega’s, ook zorgverleners in ziekenhuizen een belangrijke rol.

Met Pink Monday zet Pink Ribbon volop in op een vlottere werkhervatting.

Een kind krijgen na borstkanker

Elk jaar krijgen meer dan 500 Belgische vrouwen onder de 40 jaar borstkanker. Zij moeten niet langer een streep trekken onder hun kinderwens dankzij de ontwikkelingen in de oncofertiliteit, dat is het domein dat zich bezighoudt met borstkanker en vruchtbaarheid.  

Lees de getuigenis van Santoecha.

Family Hope

In 2013 richtten 7 Belgische universiteiten, met de steun van Pink Ribbon, een online platform op om patiënten, hun naasten en artsen informatie te verschaffen over de mogelijkheden om de vruchtbaarheid tijdens en na de borstkankerbehandeling te behouden. De informatie van dit plaform, Family Hope, werd later geïntegreerd en geüpdatet op de website van Pink Ribbon. Dr. Isabelle Demeestere, coördinator van het project Family Hope en hoofd van de oncofertiliteitseenheid aan de ULB, benadrukt dat de juiste informatie voor patiënten belangrijk is en dat deze informatie voortdurend geactualiseerd moet worden.

Borstreconstructie

Borstkanker laat zichtbare sporen na. Je raakt een deel of een volledige borst kwijt. De operatie is een aanslag op je lichaamsbeeld en je gevoel van vrouwelijkheid. Toch kiezen niet alle vrouwen voor een borstreconstructie. Op oudere leeftijd hoeft het vaak niet meer, omwille van de nieuwe operatie. Jongere vrouwen zijn vaker gewonnen voor een nieuwe borst. Zeker de draagsters van borstkankergen. Van deze groep kiest de meerderheid voor een preventieve verwijdering van beide borsten (mastectomie) met onmiddellijke reconstructie, in één ingreep. Lees hier meer.