Hoe wordt borstkanker ontdekt?

Borstkanker komt vaak voor bij vrouwen. Daarom is kennis over de alarmtekens zo belangrijk. Een vrouw heeft gemiddeld één kans op 8 om tijdens haar leven borstkanker te ontwikkelen. Bij mannen is borstkanker zeldzaam, maar zij moeten net zo goed alert blijven voor ongewone veranderingen in een borst. Ook transvrouwen hebben een verhoogd risico.

Het meest voorkomende alarmteken is een knobbeltje in de borst dat je voorheen nooit hebt opgemerkt. Minder frequent, maar ook verdacht zijn alle huidveranderingen van een borst (een deukje, roodheid, eczeem of schilfers), een ingetrokken tepel of afscheiding uit de tepel. Verder moet een zwaar gevoel, een al dan niet pijnlijke harde schijf, een knobbeltje in de oksel een alarmbelletje doen rinkelen. Zo goed als steeds komen deze veranderingen voor in één borst. Merk je iets ongewoons? Wacht dan niet en maak een afspraak met je huisarts of gynaecoloog.

Mammografie

Je huisarts of gynaecoloog zal je borsten onderzoeken en als hij je vermoeden bevestigt, zal hij je doorverwijzen naar een radiologisch centrum voor een mammografie. Een mammografie bestaat uit meerdere röntgenfoto’s van beide borsten. Dit onderzoek kan eventjes onaangenaam aanvoelen omdat de borst wordt samengedrukt. Tel tot tien en je bent er vanaf. Met een mammografie kan je letsels ontdekken die tot vijfmaal kleiner zijn dan wat je zelf kan voelen.

Een andere manier om borstkanker te ontdekken, is via het bevolkingsonderzoek borstkanker. Dat gebeurt via een screeningsmammografie (zelfde onderzoek als een mammografie, maar in afwezigheid van alarmtekens). Ook als je geen verdachte veranderingen in een borst ontdekt, wordt elke vrouw tussen de 50 en 69 jaar om de twee jaar uitgenodigd voor een gratis screeningsmammografie. De leeftijdsgrenzen die hier gehanteerd worden, hebben te maken met het risico op borstkanker. Dat is het grootst bij 50-plussers. Dat de screening niet meer gratis is vanaf je 70^ste, heeft economische redenen en wil niet zeggen dat je dan geen borstkanker meer kan krijgen. Het is goed om ook voorbij die leeftijd geregeld je borsten te laten controleren. Je betaalt dan een klein bedrag voor de mammografie, die  op alle leeftijden grotendeels wordt terugbetaald.

Deelname aan het bevolkingsonderzoek is niet verplicht. Het heeft zowel voor- als nadelen. Het belangrijkste voordeel is dat een mogelijke borstkanker vroeger ontdekt kan worden, wat altijd gunstig is voor de overleving. Het nadeel is dat er een risico bestaat op overdiagnose. Soms worden er afwijkende cellen in de melkgangetjes gevonden, die nooit zouden uitgroeien tot een echte borstkanker. Men noemt dit DCIS of voluit Ductaal Carcinoma In Situ. Ze vormen een voorstadium van borstkanker. Sommige voorstadia evolueren verder naar borstkanker en andere niet, maar men kan dat onderscheid vandaag niet maken. Daarom worden ze allemaal behandeld.  

Wanneer een mammografie normaal is, is er geen verdere actie nodig.

Verder onderzoek

Bij een abnormale uitslag van je mammografie, of je nu zelf iets verdachts hebt gevoeld of deelnam aan het bevolkingsonderzoek met screeningsmammografie, word je steeds doorverwezen voor aanvullend onderzoek in een erkende borstkliniek.  

Soms worden er extra mammografieën gemaakt en meestal doet men ook een echografie om de verdachte plek verder te beoordelen. Met een echografie, die gebruik maakt van geluidsgolven, kan men een onderscheid maken tussen een vast gezwel en een cyste. Cysten zijn in de regel goedaardig.  

Vervolgens neemt de arts een biopsie van het verdacht gebied. Daarvoor prikt hij met een dunne, holle naald cellen uit het verdacht gebied die voor onderzoek naar het laboratorium worden gestuurd voor celonderzoek. Het onderzoek van deze celletjes gaat na of er kwaadaardige cellen aanwezig zijn. Als dat het geval is, volgt een tweede biopsie waarbij via een ander type naald een groter stukje verdacht weefsel wordt weggenomen onder lokale verdoving. Dat stukje gaat eveneens naar het lab, waarop men onderzoekt of de kwaadaardige cellen de omgevende gezonde cellen aantasten. Wanneer dat het geval is, kan je spreken van borstkanker. Om van borstkanker te kunnen spreken dient een gezwel aan drie voorwaarden te voldoen: aanwezigheid van kwaadaardige cellen, aantasting van het omgevende gezonde weefsel en de mogelijkheid dat deze cellen uitzaaien naar andere plaatsen in het lichaam.  

Labo-onderzoek in combinatie met beeldvorming zoals een MRI-scan, een CT- of PET-scan en soms schildwachtklieronderzoek (onderzoek van de lymfeklieren in de oksel) of een botscan, laat toe te bepalen over welk type kanker het gaat en of de kanker zich heeft uitgebreid naar lymfeklieren of andere organen. Op die manier wordt jouw borstkanker exact geïdentificeerd naar type, grootte en uitgebreidheid (stadium). Er zijn onnoemelijk veel variaties mogelijk en dat bepaalt welke behandeling jou de beste kansen geeft.

‍