Boekrecensie: Op de tast, seksualiteit na kanker

Kankerpatiënten krijgen veel te weinig informatie over de impact van hun ziekte en van de behandeling op hun seksleven. Volgens een onderzoek van Kom op tegen Kanker uit 2021 blijft drie vierde in de kou staan: ze moeten zelf aan den lijve ondervinden dat kankerbehandelingen hun seksleven overhoop gooit. Dat geldt vooral voor hormoongevoelige kankers, waaronder de meeste borstkankers, prostaatkanker, baarmoederhalskanker en eierstokkanker. Meer dan de helft van deze patiënten krijgt het seksueel moeilijk en hebben nood aan informatie.

Geforceerde menopauze

Het boek van Marieke Colpaert, die zelf op jonge leeftijd borstkanker kreeg, en Marlies Meersman, psychotherapeute en seksuologe, vult de lancune met hun boek ‘Op de tast’. Daarin komen tal van experten en getuigen aan het woord over seksualiteit na kanker en wordt gerefereerd naar diverse studies over het onderwerp. Ook het onderzoek van Pink Ribbon, over de impact van borstkanker op onder andere de partnerrelatie, komt in het boek aan bod. Beide auteurs leggen in een vlotte, toegankelijke taal uit wat kankerbehandelingen met je lichaam doen, hoe diverse therapieën werken en wat het bijvoorbeeld betekent wanneer je plots, op jonge leeftijd, in de menopauze terechtkomt. Getuige Marieke (36, borstkanker) vertelt dat die plotse menopauze heel hard binnenkwam, na haar tweede chemokuur. Een expert legt uit dat zo’n geforceerde menopauze inderdaad een schok is voor het jonge lichaam, waardoor allerlei menopauzeklachten in alle hevigheid opduiken, terwijl je als borstkankerpatiënte absoluut geen hormoonsubstitutietherapie mag nemen. Deze hormoontherapie is voor sommige vrouwen in de menopauze een zegen, maar borstkanker hebben (gehad) is een contra-indicatie. Toch kunnen goede informatie, tips en hulpmiddelen, zoals crème tegen vaginale droogte, soelaas brengen. Vaginale droogte is ook een belangrijke nevenwerking van de antihormoontherapie die vrouwen soms gedurende vijf jaar na hun borstkankerbehandeling innemen om herval te voorkomen. Verschillende vrouwen getuigen in het boek hoe ze dat concreet beleefden. Het maakt vrijen vrijwel onmogelijk en soms ontstaan kloofjes in de vaginawand waardoor bijvoorbeeld fietsen pijnlijk wordt. Zij kunnen vaak geholpen worden met een vaginale oestrogeencrème, die wel veilig te gebruiken is door vrouwen met een borstkankerverleden.

Pijnvrije standjes

Het boek gebruikt hier en daar tekeningen, bijvoorbeeld om te tonen welke standjes het minste pijn doen bij het vrijen. Ook zijn er oefeningen, die je alleen of samen met je partner kan doen, om je seksleven opnieuw op de rails te krijgen. Helaas bieden informatie noch tips een garantie op succes, want alles staat of valt met wat nog rest van je libido. Als de zin in seks weg is, baten oefeningen en pijnvrije standjes niet. De auteurs van ‘Op de tast’ hebben geenszins de pretentie om seks na kanker weer fijn en pijnvrij te maken, maar maken het probleem wel bespreekbaar en bundelen alle mogelijke informatie die koppels daarbij kan helpen.

Op de tast – Seksualiteit na borstkanker. Marieke Colpaert & Marlies Meersman. Borgerhoff & Lamberigts 2024. ISBN 9789464778113